...speel bestand af...

Vandaag 7 februari is mijn sterfdag († 1878). Ik ben paus Pius IX. Ik ben de paus van de onfeilbaarheid en van het dogma van Maria Onbevlekte Ontvangenis. Ik sta te boek als een omstreden paus. Dat was ik al tijdens mijn leven in de tweede helft van 19e eeuw. Allerlei groeperingen met hun eigen belangen, hoopten dat ik aan hun kant zou staan. Er was in Italië een sterke eenheidsbeweging: die hoopte op mijn steun. Maar grootmachten als Frankrijk en Oostenrijk hadden grondgebied in Italië: zij wilden dat ik hún belangen zou dienen. De kerkelijke staat had overal grondgebied in Italië. Ik was om zo te zeggen ook mijn eigen tegenstander, want ik wilde ze niet kwijt. Ik moest zelfs uit Rome vluchten, toen de Italiaanse eenheidsbeweging de stad innam. De politieke leiders van mijn tijd zagen in mij een soort Napoleon. Terwijl ik mijzelf zag als een eenvoudige dorpspastoor.

Ik was bedacht op het geestelijk welzijn van de mensen. Ik veroordeelde de moderne wetenschapsbeoefening van mijn dagen. Ik veroordeelde opkomende stromingen als socialisme, communisme, liberalisme, vrijheid van godsdienst en democratie. Waarom? Waar was God in al dat geharrewar? Onze God: de God van barmhartigheid en naastenliefde? Ik zag hoe de mensen zichzelf steeds meer macht toeëigenden, ten koste van religieus besef. Ik bleef erop hameren dat boven alle partijen en stromingen een instantie moest staan die kon beoordelen of ze werden bezield door de goede geest. Ik meende dat de paus daarvoor het meest in aanmerking kwam. Vandaar dat ik de idee van de onfeilbaarheid krachtig heb ondersteund. Op dat moment stonden de meeste katholieken erachter. Maar de wereld was alleen maar verontwaardigd. Helaas. Ik meen dat de gebeurtenissen in de 20e eeuw, met haar twee wereldoorlogen en alle gruwelijks, aantonen hoezeer mijn zorg gerechtvaardigd was. Na de ondergang van het nazidom kwam de Volkerenbond met de Verklaring van de Rechten van de Mens. Dat is net zoiets als de onfeilbaarheid van de paus: een instantie boven de partijen die mag oordelen over misdaden tegen de menselijkheid.

Zo ging het in míjn tijd. En is het in de uwe beter? Is God al teruggekeerd in de politiek? de wetenschap? in de media? En met God bedoel ik de liefde die groter is dan welke mens of groepering ook? Ik hoor hoe mijn collega, Benedictus XVI, mijn zorg nog steeds deelt. Hij roept de westerse cultuur op God weer een plek te geven. En hoe is dat eigenlijk, luisteraar, in uw leven? Doet God nog mee?