× 
Klik in dit venster
op: http://beeldmeditaties.nl
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

           
welkom menu contact zoeken
HeiligenkalenderHeiligen op naamPatroonheiligenHedendaagse namenMeer...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van de hagiografieën, overleed 30 oktober 2022
† 1370  Urbanus V paus

Urbanus V paus (Guillaume de Grimoard); Avignon, Frankrijk; † 1370.

Feest 19 december

Op 28 september 1362 werd Guillaume de Grimoard gekozen tot paus, als opvolger van Innocentius VI. Op dat moment was hij vóór in de vijftig. Guillaume had niet behoord tot het kardinalencollege; hij had dus ook niet deelgenomen aan het conclaaf dat hem had gekozen. Hij was afkomstig uit het Zuid-Franse plaatsje Grisac, waar hij in 1309 was geboren. Na studies te Montpellier en Toulouse was hij op jonge leeftijd benedictijn geworden in de abdij van Chirac. In 1352 werd hij benoemd tot abt van St-Germain in Auxerre, en bijna tien jaar later eveneens tot abt van de abdij St-Victor in Marseille. Op het moment van zijn keuze was hij bovendien administrator van het bisdom Avignon. En daar, in Avignon, hadden de pausen al sinds ruim honderd jaar, hun residentie ingericht. Zo werd Guillaume de zesde paus van Avignon. Ruim een maand na zijn keuze, 6 november 1362, werd hij geïnstalleerd onder de naam Urbanus V. Voorgaande pauskroningen waren plechtigheden die met uitzonderlijke pracht en praal gepaard gingen. Maar Urbanus hield daar helemaal niet van. Hij droeg zijn benedictijner habijt. Het was dan ook een van zijn voornemens in de kerk de zucht naar rijkdom te bestrijden en het morele verval onder de geestelijken een halt toe te roepen. Zelf leidde hij een sober leven. Dat beviel de weelderige pauselijke hofhouding in Avignon in het geheel niet. Ja, de levensstijl aan het pauselijke hof was van dien aard dat er herhaaldelijk werd ingebroken in het pauselijk paleis. Geregeld klopte een vorst die geld nodig had voor een van zijn oorlogen, aan bij de paus om geldelijke ondersteuning.
Paus Urbanus verlangde ernaar Petrus’ stoel naar Rome terug te brengen. Intussen gingen ook in Italië steeds meer stemmen op die om de terugkeer van de paus naar Rome vroegen. Onder hen waren de beroemde dichter Petrarca († 1374) en de heilige abdis Birgitta van Zweden († 1373; feest 23 juli). Zijn directe omgeving was er fel op tegen.

Aan het begin van de zomer van 1367 vertrok hij richting Rome. Hij wachtte de zomer af in het pauselijk verblijf te Viterbo, en hield op 16 oktober zijn intocht in Jeruzalem. Een triomftocht. Monniken liepen hem tegemoet met palmtakken in de hand. Zo moest ooit Christus zijn ingehuldigd in Jeruzalem.
Voortvarend nam de paus de herbouw van de vervallen stad ter hand. Hij ondersteunde kunst en cultuur; stichtte nieuwe universiteiten in de Zuid-Franse stad Orange, in het Poolse Krakau en in Wenen. Hij schonk grote sommen geld aan arme studenten, aan onderwijsinstellingen, kunstenaars en architecten.

Paus Urbanus had grote idealen. Niet alleen wenste hij de kerk van binnen uit te hervormen, hij droomde er ook van de heilige plaatsen in het Heilige Land weer onder kerkelijk beheer te brengen. Hij begroette dan ook de overval op de Egyptische stad Alexandrië door koning Peter van Cyprus in 1365. Maar die onderneming eindigde in een verschrikkelijke moordpartij op onschuldige burgers; gevangen genomen joden en moslims werden als slaven verkocht. De Duitse keizer Karel IV kwam naar Rome. Urbanus kroonde zijn vrouw Elisabeth tot keizerin ten teken dat er een goede relatie was tussen het wereldse en het geestelijk gezag.
Urbanus droomde ervan de kerk van het oosten, die zich in 1054 had afgescheiden en sindsdien haar eigen weg was gegaan, weer te verenigen met de moederkerk in Rome. Er leek zich een gunstige gelegenheid voor te doen, toen de keizer van Constantinopel, Johannes V Paleologus, naar Rome kwam met het verzoek om steun tegen de opdringende Islam. In ruil voor die steun liet de keizer zich opnemen in de katholieke kerk, en onderwierp zich, op de trappen van de toenmalige Sint-Pieter, aan het pauselijk gezag. Er werd aangedrongen op een Oecumenisch Concilie van bisschoppen van Oost en West. In plaats daarvan zond Urbanus missionarissen naar het oosten, die de Roomse kerk weer van de grond af aan moesten opbouwen, met voorbijgaan aan de Oosterse kerk. Een vergissing. Nog geen honderd jaar later zou het eens zo roemrijke christelijke Constantinopel in handen vallen van de moslims.

Intussen begon de situatie in Rome zelf steeds ongunstiger te worden. Bovendien had hij de steun van de Europese vorsten nodig om de heilige plaatsen in het Heilige Land te bevrijden van de moslimoverheersing. Die zou hij veel eerder krijgen, als hij dichterbij die vorsten woonde. Zo groeide in hem het plan om terug te keren naar Avignon, in Zuid-Frankrijk, zijn vaderland. Petrarca raadde het hem af.  Abdis Birgitta voorspelde hem een snelle dood, als hij inderdaad naar Avignon terug zou keren. In september van het jaar 1370 arriveerde hij in Avignon. Van de steun der vorsten kwam niets terecht: ze waren juist verwikkeld in allerlei onderlinge oorlogen. Drie maanden later werd hij ernstig ziek. De voorspelling van Birgitta kwam uit: hij stierf op 19 december 1370.

Hoe mooi en terecht zijn idealen ook waren, en hoe eerlijk hij zelf leefde in overeenstemming daarmee, uiteindelijk was er nauwelijks iets van terecht gekomen.

Verering & Cultuur
Hij werd begraven in de abdij van St-Victor in Marseille. Zijn grafmonument werd volkomen vernield tijdens de woelingen van de Franse Revolutie.
Het was paus Leo Pius IX (†1878; feest 7 februari) die hem in 1870 zalig verklaarde; hij moet in hem een soort geestverwant hebben gezien.


Bronnen
[Bly.1986p:242; Küh.1965; Lin.1999; Pastor, Ludwig Freiherr von ‘Geschichte der Päpste I‘ p:101-106;
S& S.1989p:699; Sta.1983; Dries van den Akker s.j./2014.12.18]

© A. van den Akker s.j.

VoorwoordHoe wordt men heilige?
© AuteursrechtWoordenboek
LeeswijzerGastenboek
Bronnen