× 
Klik in dit venster
op: http://beeldmeditaties.nl
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

           
welkom menu contact zoeken
HeiligenkalenderHeiligen op naamPatroonheiligenHedendaagse namenMeer...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van de hagiografieën, overleed 30 oktober 2022
† 660  Eligius van Noyon

Info afb.

Eligius (ook Alar, Elaere, Elar, Elard, Eler, Eloi, Elooi, Eloy of Iler) van Noyon, Frankrijk; bisschop; † 660.

Feest zondag na 24 juni (overbrenging relieken) & 1 december.

Eligius werd rond 590 geboren in het plaatsje Chaptelat bij Limoges. Hij begon zijn loopbaan als hoefsmid. Bij Abbo van Lyon kreeg hij zijn opleiding tot edelsmid. Van de Frankische koning Chlotarius II († 629) ontving hij eens een hoeveelheid goud om er een troon van te maken. Hij maakte er twee, en wat hij aan grondstof overhad, gaf hij aan de koning terug. Deze mate van eerlijkheid was zo ongewoon in die dagen, dat de koning hem onmiddellijk een aanstelling aan het hof verleende. Naast edelsmid diende hij ook als muntmeester en persoonlijk raadsman.
Hij vervaardigde o.a. reliekschrijnen voor Sint Germanus van Auxerre († 448; feest 31 juli), Sint Geneviève van Parijs († ca 512; feest 3 januari) en voor Sint Maarten († 397; feest 11 november). Hij was een kundig vakman en groot kunstenaar. Tot op de dag van vandaag worden er munten en kerkelijke gebruiksvoorwerpen van zijn hand bewaard.

Legende
Over de tijd dat Eligius nog gewoon smid was, wordt een opvallende legende verteld.

Volgens zeggen had Eligius een merkwaardige knecht in dienst. Telkens wanneer deze een paard moest beslaan, hakte hij de hele voet van het dier af, zodat hij in alle rust het hoefijzer kon aanbrengen. Daarna plantte hij zonder problemen de voet weer aan het bloedende been. Al die tijd gaf het paard geen kik en stapte opgelucht het bedrijf uit.

Latere gelovigen menen in die knecht Christus zelf te herkennen. Met het oog op Eligius' latere taak als bisschop onder de heidenen, kwam Hij voordoen hoe je heidense overblijfselen met succes kon bestrijden: de ongezonde elementen afhakken, verbeteren of genezen en vervolgens weer terug aanbrengen in het grote geheel.
Van zijn vorstelijk inkomen gaf hij veel weg aan de armen en besteedde grote sommen aan de vrijkoop van slaven. In 632 stichtte hij tezamen met Sint Remaclus († vóór 675; feest 3 september) een benedictijner monniksgemeenschap op zijn landgoed te Solignac bij Limoges. Na de dood van Chlotarius' opvolger Dagbobert I († 639) nam hij afscheid van het hof en liet zich priester wijden. Amper twee jaar later, in 641, werd hij benoemd tot bisschop van de Noord-Franse steden Noyon en Doornik; hij volgde daar Sint Acharius († ca 640; feest 27 november) op.
Hij wordt ook beschouwd als de bouwer van klooster Ourscamp (= 'Berenveld') aan de Oise, vlakbij Noyon. Het dankt zijn naam aan een legende.

Legende
Voor het versjouwen van de stenen werd een ossenkar gebruikt. Opeens verscheen er een gruwelijke beer. De jongen die de wagen mende, sloeg op de vlucht en de beer deed zich te goed aan de os. Eligius sprak de beer op strenge toon toe en gebood het dier het werk van de gedode os over te nemen. Zo geschiedde.

Dergelijke legendes worden verteld over meerdere heiligen uit de vroege middeleeuwen, zoals Sint Remaclus, Sint Vaast, Sint Corbinianus, Sint Gallus enz.
Intussen probeerde Eligius met grote ijver de laatste restanten van heidens geloof onder zijn mensen te vervangen door christelijke deugd. Daarmee werd hij een van de grondleggers van de christelijke cultuur in Noord-Frankrijk en West-Vlaanderen. Hij draagt dan ook de eretitel 'Apostel van Vlaanderen'. In Noyon werd hij opgevolgd door Sint Mummolinus († 686; feest 16 oktober).

Verering & Cultuur
Sint Ouen van Rouen († 683; feest 24 augustus) beschreef het leven van de apostel van Vlaanderen.

Zowel de abdij St-Eloy als de kathedraal van Noyon pretenderen zijn relieken te bezitten. In Vosselare (Vlaanderen) wordt een relikwiehamer van hem bewaard.

Patronaten
Hij is patroon van alle ambachtslieden die met een hamer werken zoals, mijnwerkers en timmerlui, hoef- en edelsmeden; munters, numismatici en muntenverzamelaars (van hieruit ook van armen in geldnood); graveurs en horlogemakers; blikslagers, scharenslijpers, sloten-, klokken- en messenmakers; van ijzerdraaiers, metaalbewerkers en betonvlechters; werktuigkundigen, mecaniciens, elektriciens, lampenmakers en informatici; koetsiers, koets- en wagenmakers (en daardoor in de moderne tijd ook van garagehouders); van zadelmakers, paardenhandelaren, pachters, boeren, landbouwers, knechten; voerlui en vrachtrijders; vee- en dierenartsen; bewakers en veiligheidspersoneel.

Hij is beschermheilige van de paarden en wordt aangeroepen tegen veeziekten (vooral paarden), epidemieën, kindergeschreeuw, steenpuisten, steenzweren, zenuwziekten, zweren. Daarnaast neemt men tot hem zijn toevlucht bij geldgebrek.

Hij is patroon van de Belgische plaatsen Sint-Eloois-Vijve (gem. Waregem) en Sint-Eloois-Winkel (gem. Ledegem).In Lanefe-Walcourt, Luik en Sempst geniet hij bijzondere verering. In Rijmenam (bij Mechelen) herdenkt men de overbrenging van zijn relieken in l739 met paardenzegeningen en processies op de zondag na 24 juni. Op de zondag van of na 23 juni vindt in Maarke (Vlaanderen) een processie voor hem plaats. Op de zondag na 29 juni worden in Leeuwergem en Tielrode (Vlaanderen) Eligiusprocessies gehouden met paardenzegening. Een soortgelijke processie vindt in Temse plaats op de laatste zondag van juni en in Merelbeke en Vosselare op de eerste zondag van juli. Op de tweede maandag na 6 juli organiseert de Elooisgilde van Pittem (Vlaanderen) de Zotte-Maandagstoet. Ook Meise en Antwerpen hebben op of rond zijn feestdag een St Elooisviering.

In Frankrijk is zijn bisschopsstad Noyon vanouds het centrum van zijn verering.

Toen in 1188 de pest heerste in de buurt van de Noord-Franse steden Béthune en Beuvry, verscheen Sint Eligius in een droom aan twee smeden: Germon uit Beuvry en Gauthier uit het buurtschapje St-Pry bij Béthune.  Zij kregen de opdracht een broederschap op te richten die zich zou bezighouden met het eerbiedig begraven van doden: de zogeheten ‘Confrérie des Charitables’. De twee mannen bezegelden hun belofte ,met een onderlinge handdruk. De broederschap bestaat tot op de dag van vandaag. In de kerken van Beuvry en Béthune bevinden zich ramen en altaren waar dit voorval staat afgebeeld.

De Pardon des Chevaux (paardenviering) te Saint-Éloy (dep. Côtes-du-Nord) vindt plaats op de eerste zondag van september.

Afgebeeld
Hij wordt afgebeeld als bisschop (staf, mijter, tabberd) met aambeeld, hoefijzer, blaasbalg, hamer of tang - vaak met paardenvoet, vanwege de legende! - of met edelsmidgereedschap. Soms met een beer.

Zijn feestdag op 1 december wordt 'koude Elooi' genoemd; zijn translatiefeest op de zondag na 24 juni 'warme Elooi'.


Bronnen
[Adr.1984p:55; Aut.1986p:10; B& K.1993; BdL.1991p:21.24.28; Bei.1983; Bly.1986p:6.232; BuN.1991Fo:172; Bvl.1987p:61; DIH.1993p:186; DSB.1979»Elar.16.20; Dz2.1896p:230; Gby.1991p:356.472; Gri.1974p:215; HKG.1987p:96; Hlm.1994p:134-135; Lag.1940p:146; Lin.1999; Lor.1993p:18(leg.strip).204; Mel.1978p:775(vig); Mlu.1990p:9.11; afb:5.48.50.52.53.60(†hoefijzers); Nor.1940p:14; Pir.1976p:77; Plg.1987p:447; Pra.1988p:34-35; Roy.1986p:34.35.41; RR/2.1640»12.01; Ruy.1989p:afb:82.83.86!.90(bedev.-vaan).101.135(reliekhouder); Sck.z.j.p:30.31; Sme.1808p:92; Tim.1974p:253; Waa.1985p:56; Dries van den Akker s.j./2014.08.29]

© A. van den Akker s.j.

VoorwoordHoe wordt men heilige?
© AuteursrechtWoordenboek
LeeswijzerGastenboek
Bronnen