× 
Klik in dit venster
op: http://beeldmeditaties.nl
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

           
welkom menu contact zoeken
HeiligenkalenderHeiligen op naamPatroonheiligenHedendaagse namenMeer...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van de hagiografieën, overleed 30 oktober 2022
† 659  Geertruida van Nijvel

Info afb.

Geertruida van Nijvel (ook van Nivelles of Rattensant) osb, België; abdis; † 659.

Feest 12 februari (bisdommen Gent & Mechelen-Brussel) & 17 maart.

Zij stamde uit een familie die bijna in haar geheel uit heiligen bestond. Haar vader was de zalige Pepijn van Landen († 646; feest 21 februari); haar moeder was de heilige Ida of Iduberga († 652; feest 8 mei). Ook haar zus Begga (feest 17 december) en haar broer Grimoald (feest 16 september) worden als zaligen of heiligen vereerd.

Op het moment dat haar vader stierf was Geertruida ongeveer twintig jaar oud. Op aanraden van bisschop Amandus van Maastricht († ca 675; feest 6 februari) stichtte moeder Ida een dubbelklooster op het landgoed in Nijvel: een voor mannen en een voor vrouwen. Ida benoemde haar dochter tot eerste abdis en plaatste zichzelf als eenvoudige zuster onder haar leiding.

Legende
Er is een verhaal dat weet te vertellen dat een ridder een oogje had gehad op Geertruida. Maar zij had de voorkeur gegeven aan het kloosterleven. Met een heildronk had zij afscheid van hem genomen. Maar de man bleef verliefd en probeerde alles in het werk te stellen om haar alsnog te krijgen. Hij verkocht zelfs zijn ziel aan de duivel. Na zeven jaar was de termijn om; de duivel kwam zijn ziel opeisen. Maar omdat Geertruida bij het afscheid van haar minnaar op zijn heil had gedronken, had de duivel geen macht over zijn ziel. Zo werd hij door de verdiensten van Geertruida van de ondergang gered.

Geertruida was een goede abdis. Zij had veel zorg voor armen en zwakken, zowel buiten als binnen het klooster. Bovendien stelde zij alles in het werk om haar zusters bij te scholen. Zij liet de Ierse monniken Fursey († 650; feest 16 januari), Foillan († 665; feest 30 oktober) en Ultan († 686; feest 2 mei) komen om les te geven in bijbelkennis, liturgie en schone kunsten. Daarmee schaarde zij zich temidden van de grote vrouwen waar het Noord-Westen van Europa en de Britse Eilanden van de zogenaamde donkere middeleeuwen zo vol van zijn.
Op haar kosten werden overal in de buurt nieuwe kapellen, kerken, scholen en gasthuizen gebouwd. Ze stierf al op 33-jarige leeftijd, volkomen uitgeput. Bij de dood van haar moeder, zes jaar tevoren, had zij de leiding van het mannenklooster overgedragen aan monniken. Tot haar opvolgster over het vrouwenklooster stelde zij Wolftrude aan.

Verering & Cultuur
Vanuit de legende over de ridder die zijn ziel verkocht had aan de duivel, maar door Geertruida's heildronk werd gered, ontstond de drank van Sint-Geertensminne: een heildronk op vertrekkende reizigers en pelgrims: om een goede reis en behouden terugkeer. Deze heil- en afscheidsdronk ging men vervolgens ook op de doden toepassen voor hun reis naar het eeuwig leven. Men geloofde dan dat de ziel na het verlaten van het lichaam de eerste nacht bij Sint Geertrui bleef, de tweede bij de engelen en in de derde nacht ging zij tenslotte naar de plaats die voor haar was voorbestemd.
Dat zou er de reden van zijn dat Sint Geertruida meestal met muizen wordt afgebeeld; zij symboliseren de zielen van de overledenen, die eerst bij haar langsgaan.

Patronaten
Zij is beschermheilige van ziekenhuizen. Daarnaast is zij patrones van de armen en weduwen, van herbergiers, van pelgrims, reizigers en weggebruikers; en van tuin- en veldvruchten. Zij wordt aangeroepen tegen ratten- en muizenplagen.
De Geertgenskerk te Utrecht was aan haar toegewijd.
In het middeleeuwse Harlingen stond er een kapel binnen de muren die toegewijd was aan Geertruida.
[342p:10]

Afgebeeld
Zij wordt afgebeeld als benedictinesser abdis, met kruis, kelk, katten, muizen en/of spinnen.

Weerspreuk(en)
'Gertraud ist die erste Gärtnerin' [213]
[Geertruid komt het eerst de tuin doen]

'Op Sint-Geertrui slecht weer,
zes weken valt er regen neer’

'Op Sint-Geertruid
komt de warmte de grond uit' [131; 213]

'Sankt Gerd
steckt den Brand in die Erd' [213]
[Sint Geertrui op handen
gaat de aarde branden]

'Sankt Gertraud,
den Garten baut' [213]
[Is Sint Geertrui daar,
maakt zij de tuin klaar]

'Sankt Gertrud
die Erde öffnen tut' [213]
[Sint Geertroed
de aarde open doet]

'Sint Geertruid, die mooie bruid,
blaast de snijder de kaars uit' [213]

[Vanaf Sint-Geertruid
kan de kleermaker weer zonder behulp van een kaars zien wat hij doet.]


Bronnen
[000; 000:Adriaan-Hilvarenbeek:44.46(G. wijst huw.aanzoek af); 000:Barbara»sys:8-vrouwen; 000:bis.-Maastricht:57; 000»gem.-wapen:Amstenrade.Jabeek.Maasbracht.Ossendrecht.Schinnen; 000»Jakobi:39.40; 000:sys; 014; 101; 101a; 102; 103; 105; 106; 107; 108; 109p:170(vig); 111p:130; 111a; 115a; 122; 124; 126; 127; 132; 147p:116; 149/1p:439; 156p:88; 165p:340; 199p:44.46.48; 200; 203p:22.2; 225p:167B17; 231p:154; 237; 265p:93; 285p:57; 304p:30; 305p:37; 306p:8; 312p:82; 316p:94; 333p:74.75»Gertrud-Nivelles; 338p:142»Gertrud; 340; 345p:105; 361; 390/3p:478; 500; Dries van den Akker s.j./2010.03.27]

© A. van den Akker s.j.

VoorwoordHoe wordt men heilige?
© AuteursrechtWoordenboek
LeeswijzerGastenboek
Bronnen